Lezing Doris Schillings ‘Echt nep’
Oktober is de “Maand van de Geschiedenis” en heeft als thema: “Echt nep”.
Fake news lijkt een recent verschijnsel dat meestal betrekking heeft op maatschappelijk of politiek gebied. Maar het is veel complexer dan dat!
‘Fake news’, oftewel geschiedvervalsing: al sinds het Oude Egypte worden in ongenade gevallen heersers gericht weggekapt of weggegomd uit beeldhouwwerken of muurschilderingen, uit papyrussen en perkamenten.
Kunst is niet werkelijkheid (“Ceci n’est pas une pipe”), maar geeft de waarneming of een interpretatie hiervan weer. Soms streeft men bewust naar zinsbegoocheling. Voorbeelden hiervan zijn de Romeinse mozaïeken van de Niet-geveegde-vloer, waarop afval en etensresten schijnen te liggen. Vaak gebruikt de kunstenaar deze trompe-l’oeil, een optische illusie, als grap; zoals ‘echt’ lijkende doosjes, kastjes, boeken e.d., die gewoon op een doek of een muur zijn geschilderd. Tijdens de Barok wordt trompe-l’oeil in de architectuur gebruikt: nep-ramen, nep-koepels, nep-marmer e.d..
Maar illusie wordt ook serieus gebruikt. Zo suggereert de beeldhouwer of schilder, dat iemand op een fluwelen kussen ligt, waar feitelijk marmer is; dat de oorbel van parelmoer is, waar feitelijk verf is (Vermeer); dat er diepte is in een kamer (Da Vinci, Laatste Avondmaal) of landschap (Van Ruysdael), waar feitelijk een plat vlak is; dat er beweging is (Balla, Hondje aan lijn), waar feitelijk massief materiaal is.
Al dit gebeurt niet met kwade bedoeling, maar om ons als toeschouwer een beeld te geven, dat objectief weliswaar ‘nep’ is, maar subjectief meer waar dan de ‘echte’ zintuiglijke waarneming.
Maandelijkse lezing door kunsthistorica Doris Schillings over uiteenlopende onderwerpen.